Σαν σήμερα, 21 Δεκεμβρίου 1992: Το ανεξιχνίαστο «ριφιφί του αιώνα» που έγινε σειρά – Η διάρρηξη τράπεζας μέσω τούνελ σαν το μετρό

Το 1992 σημειώθηκε στην Ελλάδα μία από τις πιο πολυσυζητημένες υποθέσεις διάρρηξης τράπεζας, το λεγόμενο ριφιφί του αιώνα, που για χρόνια απασχόλησε την κοινή γνώμη και τα μέσα ενημέρωσης. Η υπόθεση ξεχώρισε όχι μόνο για το μεγάλο χρηματικό ποσό που αφαιρέθηκε, αλλά κυρίως για τον τρόπο με τον οποίο οργανώθηκε και εκτελέστηκε, γεγονός που της προσέδωσε σχεδόν μυθιστορηματικό χαρακτήρα.

Η δράση εξελίχθηκε μακριά από τη δημοσιότητα και χωρίς να γίνει άμεσα αντιληπτή, με τους δράστες να καταφέρνουν να παρακάμψουν τα μέτρα ασφαλείας της εποχής. Όταν το περιστατικό αποκαλύφθηκε, προκάλεσε σοκ, αλλά και θαυμασμό για την τόλμη και την ευρηματικότητα που επέδειξαν οι εμπλεκόμενοι. Η υπόθεση πήρε μεγάλες διαστάσεις, με τις έρευνες των Αρχών να διαρκούν για μεγάλο χρονικό διάστημα και τις λεπτομέρειες να αποκαλύπτονται σταδιακά.

Με την πάροδο των ετών, το ριφιφί του 1992 πέρασε από τη σφαίρα της επικαιρότητας στη συλλογική μνήμη, αποτελώντας σημείο αναφοράς για τα ελληνικά χρονικά εγκληματικότητας. Η έντονη δραματουργία της υπόθεσης, οι χαρακτήρες και οι ανατροπές που τη συνόδευσαν, την κατέστησαν ιδανικό υλικό για μυθοπλασία.

Το χρονικό της διάρρηξης

Οι υπάλληλοι της τράπεζας επέστρεψαν εκείνο το πρωινό στη δουλειά τους, μετά το Σαββατοκύριακο, λίγες ημέρες πριν από τα Χριστούγεννα, χωρίς να υποπτευθούν τίποτα. Το υποκατάστημα ήταν κλειστό, η κεντρική είσοδος άθικτη και οι χώροι κανονικοί — μέχρι τη στιγμή που άνοιξαν το θησαυροφυλάκιο.

Η εικόνα ήταν σοκαριστική. Από τις 1.151 θυρίδες, οι 301 είχαν παραβιαστεί με χειρουργική ακρίβεια, και το περιεχόμενο τους —κοσμήματα, μετρητά, τίτλοι και πολύτιμα αντικείμενα— είχε εξαφανιστεί, με τη συνολική λεία να εκτιμάται σε περίπου 5 δισεκατομμύρια δραχμές. Το πιο εντυπωσιακό στοιχείο ήταν ο τρόπος πρόσβασης: οι δράστες δεν είχαν μπει από την είσοδο της τράπεζας. Αντίθετα, είχαν ανοίξει μια υπόγεια σήραγγα μήκους περίπου 25 μέτρων, ξεκινώντας από την κοίτη του Ιλισού, κάτω από την οδό Καλλιρρόης. Η σήραγγα ήταν κατασκευασμένη με μεγάλη ακρίβεια, με υποστυλώματα, φωτισμό και αυτοσχέδιες ράγες για τη μεταφορά των μπάζων, πληρώντας κανόνες στατικής ασφάλειας.

Κατά τη διάρκεια του Σαββατοκύριακου, οι συναγερμοί της τράπεζας είχαν ενεργοποιηθεί, αλλά θεωρήθηκε πως επρόκειτο για τεχνική βλάβη, καθώς δεν υπήρχαν ενδείξεις παραβίασης στην είσοδο. Έτσι, οι δράστες είχαν όλο τον χρόνο με το μέρος τους. Η Αστυνομία εκτιμούσε ότι η διάνοιξη της σήραγγας απαιτούσε αρκετές ημέρες έως και μήνες εργασίας, χωρίς να προκαλέσει την παραμικρή υποψία στους κατοίκους της περιοχής. Οι άνθρωποι που κινούνταν στην περιοχή με ρούχα εργασίας φαινόταν σαν να εκτελούσαν συνηθισμένες τεχνικές εργασίες.

Η υπόθεση προκάλεσε τεράστια κινητοποίηση. Λίγες εβδομάδες μετά, σε παραθαλάσσια περιοχή της Βραυρώνας, εντοπίστηκαν πεταμένα έγγραφα, κοσμηματοθήκες και αντικείμενα χωρίς αξία για τους δράστες, το μοναδικό απτό εύρημα που συνδέθηκε με τη διάρρηξη. Ακολούθησαν θεωρίες για διεθνή εγκληματικά δίκτυα, μαφίες και ακόμη και τρομοκρατικές οργανώσεις, αλλά τίποτα δεν επιβεβαιώθηκε. Το 1994, κρατούμενος προχώρησε σε καταγγελίες, εμπλέκοντας τραπεζικά στελέχη και επιχειρηματίες, οδηγώντας σε συλλήψεις και προφυλακίσεις, όμως αργότερα ανακάλεσε τα πάντα. Τελικά, το 1995, με βούλευμα του Συμβουλίου Εφετών, όλοι οι κατηγορούμενοι απαλλάχθηκαν.

Περισσότερα από τριάντα χρόνια μετά, το ριφιφί της Τράπεζας Εργασίας παραμένει ένα από τα πιο μυστηριώδη και εντυπωσιακά εγκλήματα στην ιστορία της ελληνικής εγκληματολογίας. Η ακρίβεια του σχεδιασμού, η ψυχραιμία στην εκτέλεση και η πλήρης έλλειψη αποδεικτικών στοιχείων το καθιστούν μοναδικό, αφήνοντας ανοιχτό το ερώτημα για την ταυτότητα των δραστών και τη μοίρα της λείας.

Το ριφιφί του αιώνα έγινε σειρά από τον Σωτήρη Τσαφούλια

Η σειρά Ριφιφί του Σωτήρη Τσαφούλια

Η σειρά 6 επεισοδίων, σε σκηνοθεσία Σωτήρη Τσαφούλια και σενάριο Βασίλη Ρίσβα και Δήμητρας Σακαλή, είναι εμπνευσμένη από τη διαβόητη ληστεία τράπεζας που συγκλόνισε την Αθήνα το 1992. Τα γυρίσματα της σειράς ξεκίνησαν τον Ιανουάριο του 2025 και ολοκληρώθηκαν στις αρχές Μαρτίου –συνολικά 49 ημέρες–, έπειτα από προετοιμασία περίπου τριών μηνών, για να εντοπιστούν οι χώροι και να διαμορφωθούν κατάλληλα.

Συνολικά, χρησιμοποιήθηκαν περίπου είκοσι χώροι, ανάμεσά τους επτά-οκτώ σπίτια, γραφείο τελετών, λούνα παρκ, γραφεία ΕΥΔΑΠ και Αστυνομίας, το Ειρηνοδικείο, η μάντρα-στρατηγείο των διαρρηκτών – που φιλοξενήθηκε σε ένα παλιό κτίριο του ΟΤΕ στην Καλλιθέα. Το πιο εντυπωσιακό πρότζεκτ του production designer Μιχάλη Σαμιώτη και της ομάδας του, όμως, ήταν άλλο: η αναπαράσταση της οδού Καλλιρρόης όπως ήταν 33 χρόνια πριν.