Ευρωπαϊκό «φρένο» στα μέτρα στήριξης των αγροτών: Το οικονομικό επιτελείο με «δεμένα χέρια» λόγω de minimis

Η πίεση των αγροτών για νέες, σημαντικές ενισχύσεις βρίσκει φραγμό όχι μόνο σε δημοσιονομικά περιθώρια, αλλά κυρίως σε αυστηρά θεσμικά όρια που θέτει η Ευρωπαϊκή Ένωση. Σύμφωνα με αρμόδιες πηγές, η Ελλάδα έχει πλέον φτάσει κοντά στο ανώτατο όριο ενισχύσεων που επιτρέπει ο κανονισμός de minimis για τον αγροτικό τομέα, γεγονός που περιορίζει σημαντικά την ελευθερία κινήσεων του οικονομικού επιτελείου.

Οι προτάσεις για προσωρινά και στοχευμένα μέτρα

Ο κανόνας de minimis δίνει τη δυνατότητα στα κράτη-μέλη να χορηγούν μικρές κρατικές ενισχύσεις χωρίς προηγούμενη έγκριση της Κομισιόν, αλλά με σαφή όρια ανά χώρα και κλάδο. Στην πράξη, αυτό σημαίνει ότι αιτήματα όπως η γενικευμένη επιδότηση πετρελαίου κίνησης ή μόνιμες εκπτώσεις στο αγροτικό ρεύμα δεν μπορούν να υλοποιηθούν χωρίς να παραβιάζουν τους κανόνες, καθώς θεωρούνται κρατικές ενισχύσεις υψηλού κόστους που αλλοιώνουν τον ανταγωνισμό.

Μια εναλλακτική που εξετάζεται από το υπουργείο Οικονομικών και την ΑΑΔΕ αφορά στην απλούστευση της διαδικασίας επιστροφής του ειδικού φόρου κατανάλωσης στο αγροτικό πετρέλαιο. Το σχέδιο προβλέπει τη χρήση ειδικής εφαρμογής σε κινητά, ώστε ο αγρότης να πληρώνει μειωμένο κόστος «στην αντλία». Το σύστημα θα παρακολουθεί τις ποσότητες και, όταν καλυφθεί το προβλεπόμενο πλαφόν, η δυνατότητα παροχής φθηνού καυσίμου θα «κλειδώνει».

Παρόμοιοι περιορισμοί ισχύουν και για αιτήματα αποζημίωσης λόγω αυξημένου κόστους παραγωγής ή χαμηλών τιμών διάθεσης. Τέτοιες παρεμβάσεις θεωρούνται μέτρα αγοράς και δεν καλύπτονται από το de minimis. Αντίστοιχα, η χορήγηση επιπλέον αποζημιώσεων για ζημιές από καιρικά φαινόμενα, πέραν αυτών που καλύπτει ο ΕΛΓΑ, απαιτεί έγκριση από ευρωπαϊκές αρχές.

Ελάχιστοι πόροι για τα μέτρα στήριξης στους αγρότες(EUROKINISSI)

Το πρόβλημα επιτείνεται από το γεγονός ότι μεγάλο μέρος των διαθέσιμων πόρων de minimis έχει ήδη χρησιμοποιηθεί για να αντιμετωπιστούν οι επιπτώσεις της ενεργειακής κρίσης, των φυσικών καταστροφών και της κλιματικής αλλαγής. Αυτό αφήνει ελάχιστο χώρο για νέες, ευρείες παρεμβάσεις.

Όπως επισημαίνουν οι αρμόδιες πηγές, οι δυνατότητες νέων ενισχύσεων πλέον δεν είναι μόνο ζήτημα πολιτικής βούλησης ή δημοσιονομικής δυνατότητας, αλλά καθαρά θεσμικό. Οποιοδήποτε μέτρο θα πρέπει να είναι προσωρινό, στοχευμένο και με περιορισμένο κόστος, ή να ενταχθεί σε ευρωπαϊκά χρηματοδοτικά προγράμματα, ώστε να μην παραβιάζονται οι κανόνες κρατικών ενισχύσεων.